تبیین رنج ها و ناکامیابی ها در حکمت متعالیه و روان شناسی خوشبختی

پایان نامه
چکیده

این پایان نامه درصدد تبیین رنج ها و ناکامیابی ها در حکمت متعالیه و روان شناسی خوشبختی می باشد. توضیح این که رنج و به تعبیر حکمت متعالیه شر ادراکی، معانی و مصادیق متعددی دارد. مراد از رنج در این پایان نامه معنای وسیع آن است که شامل همه ی اقسام آن می شود. در آیات قرآن مجید و روایات اسلامی رنج با تعابیر مختلفی به کار رفته است و وجودی بودن آن در این منابع امر مسلمی به نظر می رسد. حکیم ملاصدرا در تحلیل هستی شناختی رنج دچار تردید است. ایشان در اکثر مولفات خود از نظریه ی نیستی انگارانه رنج دفاع کرده و آن را برهانی دانسته است. ولی از بعضی عبارات ایشان در شرح اصول کافی که به نظر می رسد جزء آخرین نوشته های او باشد از نظریه ی پیشین خود عدول کرده است و نه تنها عبارت ایشان ظهور در وجودی بودن رنج دارد بلکه تصریح می کند که جای هیچ گونه شک و تردیدی نیست. تلاش پیروان حکمت صدرایی مانند حاج ملاهادی سبزواری و علامه طباطبایی نیز در اثبات عدمی بودن رنج با اشکالاتی مواجه است. یکی از دلایل فیلسوفان الحادی در تشکیک اوصاف الهی مانند عدل، علم، قدرت و خیرخواهی مسأله رنج های انسان است اما از دیدگاه حکمت متعالیه با توجه به این نکته که انسان مهره ای از مهره های جهان هستی به شمار می رود، شرّی وجود ندارد و اگر رنجی به انسان می رسد فردی و جزئی است. رنج های انسان لازمه ی طبیعت مادی وجود بشر بوده و در جهت تکامل و رشد و شکوفایی او، آشتی با خود و خدا، تواضع و فروتنی، آزمایش و امتحان، پند و عبرت و صبر و استقامت لازم و ضروری به نظر می رسد. عوامل متعددی زمینه ی پیدایش رنج ها را برای انسان فراهم می کنند مانند هواخواهی، گناه، جهل و نادانی، تعلق خاطر، ناهماهنگی با قانون و نظم طبیعت، نابسامانی ذهنی و روانی، محرومیت از حقوق انسانی و منابع طبیعی. انسان متعالی با از میان برداشتن این زمینه ها می تواند رنج های ناشی از آن را کاهش دهد. علاوه بر این که به مقتضای عدل الهی هر رنجی که ناشی از اعمال دیگران باشد و خود انسان نقشی در تولید آن نداشته باشد، خداوند متعال عوض آن را در دنیا یا آخرت عنایت می کند. در علم روان شناسی نیز تلاش های زیادی در کاهش رنج های بشر، انجام شده است و مکاتب بزرگ آن مانند مکتب فیزیولوژیک، رفتارگرایی، انسان گرایی، شناختی و روان کاوی روش های مفید و موثری در این مسیر انجام داده اند و توفیقات قابل توجهی به دست آورده اند. اگر چه علم روان شناسی تاکنون به راه حل متقنی در این باب دست نیافته است ولی تلاش ها کماکان ادامه دارد.

منابع مشابه

پدیدار شناسی ارادۀ آزاد در حکمت متعالیه

شهودی که انسان از ارادۀ آزاد دارد، همواره تکیه‌گاهی مستحکم در مقابل چالش‌های تردیدبرانگیز ارادۀ آزاد به حساب آمده است. در سنت فلسفۀ اسلامی این شهود منحصراً در قالب علم حضوری به اختیار مطرح شده و امری غیر قابل تردید به حساب آمده است، اما آن‌چنان که شایسته است دربارۀ جنبه‌های مختلف و درجات شدت و ضعف این علم حضوری بحث نشده است. در این مقاله با استفاده از مبانی حکمت متعالیه و با روش تحلیلی ـ برهانی،...

متن کامل

هستی شناسی فلسفه سیاسی در حکمت متعالیه

متن کامل

تبیین عقلانی تسبیح موجودات در حکمت متعالیه

تسبیح موجودات یکی از حقایق عالم هستی است که قرآن کریم و روایات بسیاری بر آن اشاره دارند. اغلب مفسرین، مخصوصاً متأخرین آنها، این آیات را علاوه‌بر اینکه زبان حال موجودات می‌دانند، حمل بر زبان قال نیز می‌نمایند. از آنجا که تسبیح نمودن متفرع بر داشتن آگاهی است، ازاین‌رو نزد آنان، تمام موجودات حظی از علم دارند. صدرالمتألهین نیز در حکمت متعالیه با توجه به نگاه خاصی که نسبت به علم داشته است، در نظر نها...

متن کامل

تبیین نظریه‌ی انکشاف در حکمت متعالیه

آیا می‌‌‌توان برای افکار صدرالمتألهین، ادوار مختلف فکری در نظر گرفت؟ در صورت ممکن، آرای خاص حکمت متعالیه مربوط و منوط به کدام دوره از حیات عقلی وی می‌‌‌باشد؟ با این مبنا، نگارنده در این نوشتار سعی بر آن داشته است که با ابتنای بر دو رویکرد کلان و محوری وحدت تشکیکی و وحدت شخصی، خوانشی مجدد از اهمّ اصول صدرایی انجام دهد. در این میان، تفکر غالب در دوره‌ی اول را که با محوریت نظام تشکیک وجود، سامان یا...

متن کامل

تبیین رابطۀ گنبد مسجد و مراتب هستی در حکمت متعالیه

گنبد مساجد چشم و دل را به بالا هدایت کرده و یادآور تعالی است. مرکز گنبد نماد وحدت و دیوارهای هشت وجهی که بر آن تکیه می­زند، نماد نظمی آسمانی و پایه­های چهار وجهی نماد جهان خاکی است. در این مقاله کوشش شده است تبیینی از گنبد بر اساس حکمت صدرایی ارائه گردد. در این حکمت عوالم به حس و خیال و عقل تقسیم می­شود و گنبد مساجد تداعی کنندۀ این عوالم است. مصالح فناپذیر گنبد که با چشم حس درک می­شود یادآور عا...

متن کامل

بررسی و تبیین مسأله کلی طبیعی در حکمت متعالیه

ملاصدرا کلی طبیعی را امری صرفاً ذهنی می‌داند؛ اما در قبال منشاء انتزاع آن، دو نگرش متفاوت دارد که در این مقاله با عنوان به دو نگرش عام و خاص بررسی شده است. وی در نگرش عام خود، به دلیل اعتقاد به وجود بالعرض ماهیت و اتحاد آن با وجود خارجی، منشاء انتزاع کلی طبیعی را ماهیت می‌داند. در نتیجه بر مبنای این نگرش، کلی طبیعی نسبت به ماهیت تأخر دارد. در نگرش خاص، مسأله کلی طبیعی، ذیل دو حوزه وجودشناختی و م...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023